ΝΕΟ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΚΑΙ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

 

1. ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Α΄- Β΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

 

Στόχοι Περιεχόμενο Ενδεικτικές δραστηριότητες Χρόνος

Η λογική οργάνωση του προφορικού λόγου του παιδιού, η ορθή χρήση απλών δομών και απλού λεξιλογίου.

Ο μαθητής ασκείται βαθμιαία, ώστε να είναι σε θέση να :

- Θέτει σε λειτουργία μηχανισμούς ακουστικής και απαντητικής ετοιμότητας (ακροάται, παίρνει το λόγο, δεν ξεφεύγει από το θέμα ).

- Παρακολουθεί διάφορες μορφές του προφορικού λόγου και να συμμετέχει αναλόγως.

- Περιγράφει πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις. Να εκφράζει εντυπώσεις, σκέψεις, επιθυμίες, αισθήματα κτλ.

- Αναγνωρίζει και να περιγράφει διαθέσεις, προθέσεις, συναισθήματα.

- Αφηγείται ιστορίες.

- Αρθρώνει, να προφέρει και να τονίζει σωστά.

- Διατυπώνει καταφατικές, αρνητικές, επιφωνηματικές και ερωτηματικές προτάσεις.

-  Εκτελεί  γλωσσικές πράξεις αναφοράς, προτροπής, υπόσχεσης κ.ά.

- Χρησιμοποιεί σωστά γραμματικούς τύπους και απλό λεξιλόγιο.

- Χρησιμοποιεί κατάλληλα τους ρηματικούς τύπους, για να τοποθετεί τα γεγονότα στο χρόνο.

-  Αναφορικός λόγος (αφήγηση, περιγραφή κ.τ.ό.).

-  Κατευθυντικός  λόγος (παράκληση,  οδηγία, πρόσκληση κ.τ.ό.).

-  Εκτέλεση γλωσσικών πράξεων.

-  Προφορά  φράσεων, λέξεων, φθόγγων.

-  Χρήση  του λόγου κατά περίσταση.

- Λεξιλόγιο

- Ελεύθερος διάλογος, συζητήσεις, δραματοποιήσεις, θεατρικά παιχνίδια, παιχνίδια ρόλων, τραγούδια, ποιήματα και ενεργητική συμμετοχή στις εκδηλώσεις της σχολικής ζωής.

- Περιγραφή προσώπων καταστάσεων, και συναισθημάτων (ειρωνεία, χιούμορ, συγκίνηση, εύθυμη διάθεση, προσβολή κτλ.) με αφορμή εμπειρία, που έζησε, ή ιστορία, που άκουσε. Περιγραφή αντικειμένων (π.χ. μήλου) με τη μορφή αινίγματος.

- Αφηγήσεις συνοπτικές ή διεξοδικές.

- Εξοικείωση με τους εκφραστικούς τρόπους και με το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούνται σε διάφορες περιστάσεις της ζωής. Π.χ. προφορική πρόσκληση σε εναλλακτικά πλαίσια επικοινωνίας (οικείο, φιλικό, επίσημο κτλ.) και ανάλογη προσαρμογή του προφορικού λόγου.

- Αφήγηση ιστορίας, παραμυθιού, ανέκδοτου, όπως τα άκουσε ή με παραλλαγές.

- Εντυπώσεις από επίσκεψη σε μουσείο.

- Ασκήσεις ορθής προφοράς λέξεων και φωνητικής επιτέλεσης γλωσσικών πράξεων.

- Προφορά συνδυασμού φθόγγων π.χ. Πέμπτη, εκστρατεία.

- Σχηματισμός/ συμπλήρωση  προφορικών προτάσεων.

- Διάφοροι τρόποι δήλωσης της κατάφασης, της άρνησης, της προτροπής κ.ά., κατά περίσταση.

-  Άσκηση  στη χρήση λέξεων μέσα σε οικείες προτάσεις.

- Αφήγηση ιστοριών με διάκριση του προτέρου και του υστέρου.

Συνολικός χρόνος διδασκαλίας γλώσσας και λογοτεχνίας:

Α΄ Τάξη: 250 ώρες περίπου

Β΄ Τάξη 250 ώρες περίπου

 

 

 

2. ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Γ΄ -Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Στόχοι,  Περιεχόμενο,  Ενδεικτικές δραστηριότητες, Χρόνος

 

Η άσκηση στην ακρόαση, η βελτίωση της ποιότητας της προφορικής έκφρασης του μαθητή, καθώς και της ταχύτητας, με την οποία διατυπώνει ένα σωστά δομημένο λόγο.

 

Ο μαθητής ασκείται βαθμιαία, ώστε, τελειώνοντας τη Δ΄ τάξη να είναι σε θέση να:

 

- Θέτει σε λειτουργία μηχανισμούς ακουστικής, απαντητικής ετοιμότητας και βιωματικής

συμμετοχής.

- Ακροάται, να διατυπώνει ερωτήματα, να απαντάει, να εξηγεί και να επιχειρηματολογεί με ακρίβεια και αυτοπεποίθηση.

- Αναγνωρίζει και ερμηνεύει διαθέσεις, προθέσεις, συναισθήματα κ.τ.ό., όπως αποκαλύπτονται από τα εκφραστικά μέσα, τη μορφή και την οργάνωση του περιεχομένου.

- Αναγνωρίζει τις διαφορές ανάμεσα  σε διαφορετικά είδη προφορικού λόγου (πχ. Αφήγηση περιστατικών, περιγραφή σπιτιού, πειράματος κ.ά.).

- Κατανοεί τις φραστικές επιλογές του ομιλητή (συντάκτη), οι οποίες καθορίζονται από την περίσταση επικοινωνίας.

-  Περιγράφει  και να αφηγείται γεγονότα.

- Αφηγείται από μνήμης.

- Ανακοινώνει σε ακροατήριο.

- Αναλύει και να αξιολογεί τις πληροφορίες, που του δίνονται, εκτιμώντας όλα τα στοιχεία του λόγου (γλωσσικά, όπως η χρήση των μορφοσυντακτικών δομών, εξωγλωσσικά, όπως τα πρόσωπα και η περίσταση της ομιλίας.

− Αναφορικός λόγος (αφήγηση, περιγραφή κ.τ.ό.).

− Κατευθυντικός  λόγος (παράκληση, οδηγία, πρόσκληση κ.τ.ό.).

− Εκτέλεση γλωσσικών πράξεων.

−  Περίληψη.

-  Επίπεδα ύφους.

− Λεξιλόγιο

- Θέατρο, παιχνίδια ρόλων, δραματοποιήσεις και ενεργητική συμμετοχή στις εκδηλώσεις της σχολικής ζωής. Ρόλοι από την καθημερινή ζωή και τα αναγνώσματα, ώστε ο μαθητής να αναπαράγει και να οικειώνεται βιωματικά το σχετικό κάθε φορά γλωσσικό υλικό (λεξιλόγιο, εκφράσεις).

- Εκτέλεση εργασιών βάσει  προφορικών οδηγιών.

- Εμπλοκή του μαθητή στα δρώμενα και ενεργητική συμμετοχή σε συζητήσεις.

- Συστηματική αξιοποίηση του διαλόγου και της προφορικής αφήγησης στο πλαίσιο της διδασκαλίας των διάφορων μαθημάτων και των εκδηλώσεων της σχολικής ζωής.

- Σχολιασμός μιας είδησης, προσώπων, πραγμάτων, καταστάσεων, συναισθημάτων (ειρωνεία, χιούμορ, συγκίνηση,  εύθυμη διάθεση, προσβολή κτλ.). Σχολιασμός εικόνας,

ζωγραφικού πίνακα κτλ.

- Εναλλακτικοί τρόποι έκφρασης,

ανάλογα με την περίσταση

επικοινωνίας.

- Εξοικείωση  με διαφορετικά είδη προφορικού λόγου: οδηγία, ανακοίνωση,συνέντευξη,

διαφήμιση κτλ. Διατύπωση παραγλωσσικά ,όπως ο τόνος της φωνής, η στάση του σώματος κ.τ.ό.).

- Συμμετέχει σε συζητήσεις.

- Εντοπίζει  τα κύρια σημεία στο λόγο των ομιλητών,  τα συγκρατεί στη μνήμη και τα αξιοποιεί κατά περίπτωση.

- Διακρίνει  το γεγονός από το σχόλιο σε μια προφορική αφήγηση.

- Επιλέγει και να χρησιμοποιεί ορθά το επίπεδο ύφους, που επιβάλλει η περίσταση επικοινωνίας.

- Ελέγχει, αν ο λόγος του είναι κατανοητός και αποδεκτός.

- Εντοπίζει και αποφεύγει συνήθη φραστικά σφάλματα.

- Συλλαμβάνει υπονοούμενα.

- Χρησιμοποιεί όλο και πιο πλούσιο λεξιλόγιο.

- Εκτιμά και απολαμβάνει αισθητικά καταξιωμένες μορφές λόγου, όπως απαγγελίες, θεατρικές παραστάσεις, ομιλίες χαρισματικών ομιλητών κτλ.

- Περιγραφή / αξιολόγηση προσώπου ή κατάστασης, για την οποία έγινε λόγος σε κείμενο, που άκουσε π.χ. σε θεατρική παράσταση κτλ.

- Αφήγηση  με σχετική χρήση μηχανισμών/δεικτών συνοχής των διαφόρων φάσεων μιας ιστορίας, ενός μύθου, ενός γεγονότος, ενός σχεδίου δράσης.

- Αφήγηση ενώπιον ακροατηρίου.

-  Περίληψη ιστορίας, ομιλίας που άκουσε.

- Ανακοίνωση στην τάξη των αποτελεσμάτων ομαδικής εργασίας, προσωπικών εμπειριών, συναισθημάτων, σκέψεων, επιθυμιών, σχεδίων, προγραμμάτων, του νοήματος

ενός κειμένου κτλ.

- Χαιρετισμοί, ευχές, συστάσεις, συγχαρητήρια κτλ. (τηλεφωνεί, παίρνει το λόγο, παίρνει

συνέντευξη, συνοδεύει τα λόγια του με την κατάλληλη στάση του σώματος, την κατάλληλη έκφραση προσώπου και χειρονομίες, λαμβάνοντας υπόψη το βαθμό οικειότητας που έχει με το συνομιλητή).

- Διάκριση του πραγματικού από το εξωπραγματικό, του γεγονότος από το σχόλιο και τη γνώμη, των αντικειμενικών δεδομένων από τη διαφήμιση και την προπαγάνδα.

- Με λόγο σκόπιμο και κατάλληλο ο μαθητής αναλαμβάνει να φέρει αποτέλεσμα:

    ζητώντας το α΄ από τον Χ,

    ζητώντας πληροφορίες από τον Χ για το α΄,

     πείθοντας τον Χ για το α΄,

     περιγράφοντας αντικειμενικά το α΄επεισόδιο και επιχειρηματολογώντας υπέρ ή κατά

      του Χ, κτλ.

- Χρήση ειδικής ορολογίας για τη διάκριση και περιγραφή φαινομένων, διαδικασιών κτλ.

- Διασάφηση των ειδικών επιστημονικών εννοιών που εισάγονται σε κάθε μάθημα (Φυσική, Γεωγραφία, κ.τ.ό.) με συστηματική άσκηση στη χρήση τους στο κείμενο.

- Επισκέψεις σε χώρους ακροάσεων.

 Εισαγωγή στην κριτική ακρόαση.

1 Επίπεδο ύφους και επίπεδο λόγου. Κάθε ομιλητής προσαρμόζει το λόγο του στο βαθμό

(επίπεδο) επισημότητας της περίστασης, ανάλογα με τη σχέση του με το συνομιλητή, τις

προθέσεις του, το θέμα κτλ.

Συνολικός χρόνος διδασκαλίας γλώσσας και λογοτεχνίας:

Γ΄ Τάξη: 240 ώρες περίπου

Δ΄ Τάξη 240 ώρες περίπου

 

3. ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Ε΄- ΣΤ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Στόχοι Περιεχόμενο Ενδεικτικές δραστηριότητες Χρόνος

Η άσκηση στην ακρόαση, η βελτίωση της ποιότητας της προφορικής έκφρασης του μαθητή, καθώς και της ταχύτητας, με την οποία διατυπώνει ένα σωστάδομημένο λόγο.

Ο μαθητής ασκείται βαθμιαία,ώστε, τελειώνοντας το Δημοτικό,να είναι σε θέση να:

- Θέτει σε λειτουργία μηχανισμούς ακουστικής, απαντητικής ετοιμότητας και βιωματικής

συμμετοχής.

- Ακροάται , να διατυπώνει ερωτήματα, απαντάει, να εξηγεί και να επιχειρηματολογεί με

ακρίβεια και αυτοπεποίθηση.

- Αναγνωρίζει και να ερμηνεύει διαθέσεις, προθέσεις, συναισθήματα κ.τ.ό., όπως αποκαλύπτονται από τα εκφραστικά μέσα, τη μορφή και την οργάνωση του περιεχομένου.

- Αναγνωρίζει τις διαφορές ανάμεσα σε διαφορετικά είδη προφορικού λόγου (π.χ. αφήγηση περιστατικών, περιγραφή σπιτιού, πειράματος κ.ά.).

- Κατανοεί τις φραστικές επιλογές του ομιλητή (συντάκτη), οι οποίες καθορίζονται από την περίσταση επικοινωνίας.

-Περιγράφει και αφηγείται γεγονότα.

- Αφηγείται από μνήμης.

- Ανακοινώνει σε ακροατήριο.

- Αναφορικός λόγος (αφήγηση,περιγραφή κ.τ.ό.)

- Κατευθυντικός λόγος (παράκληση, οδηγία, πρόσκληση κ.τ.ό.)

- Εκτέλεση γλωσσικών πράξεων

- Περίληψη

- Επίπεδα ύφους

- Λεξιλόγιο

- θέατρο , παιχνίδια ρόλων, δραματοποιήσεις και ενεργητική συμμετοχή στις εκδηλώσεις

  της σχολικής ζωής. Ρόλοι από την καθημερινή ζωή και τα αναγνώσματα, ώστε ο μαθητής να αναπαράγει και να οικειώνεται βιωματικά το σχετικό κάθε φορά γλωσσικό υλικό (λεξιλόγιο, εκφράσεις).

-Εκτέλεση εργασιών βάσει προφορικών οδηγιών.

- Εμπλοκή του μαθητή στα δρώμενα και ενεργητική συμμετοχή σε συζητήσεις.

- Συστηματική αξιοποίηση του διαλόγου και της προφορικής αφήγησης στο πλαίσιο της

διδασκαλίας των διάφορων μαθημάτων και των εκδηλώσεων της σχολικής ζωής.

- Σχολιασμός μιας είδησης, προσώπων, πραγμάτων, καταστάσεων, συναισθημάτων

(ειρωνεία, χιούμορ, συγκίνηση,εύθυμη διάθεση, προσβολή κτλ.).Σχολιασμός εικόνας, ζωγραφικού πίνακα κτλ.

- Εναλλακτικοί τρόποι έκφρασης, ανάλογα με την περίσταση.

- Αναλύει και αξιολογεί τις πληροφορίες που του δίνονται, εκτιμώντας όλα τα στοιχεία του λόγου (γλωσσικά, όπως τις μορφοσυντακτικές δομές ,εξωγλωσσικά, όπως τα πρόσωπα και η περίσταση της ομιλίας και παραγλωσσικά, όπως ο τόνος της φωνής, η στάση του σώματος κ.τ.ό.).

- Συμμετέχει σε συζητήσεις.

- Εντοπίζει τα κύρια σημεία στο λόγο των ομιλητών. Τα συγκρατεί στη μνήμη και τα αξιοποιεί κατά περίπτωση.

- Διακρίνει το γεγονός από το σχόλιο σε μια προφορική αφήγηση.

- Επιλέγει και χρησιμοποιεί ορθά το επίπεδο ύφους1 που επιβάλλει η περίσταση επικοινωνίας.

- Ελέγχει αν ο λόγος του είναι κατανοητός και αποδεκτός.

- Εντοπίζει και αποφεύγει συνήθη φραστικά σφάλματα.

- Συλλαμβάνει υπονοούμενα.

- Χρησιμοποιεί όλο και πιο πλούσιο λεξιλόγιο.

- Εκτιμά και απολαμβάνει αισθητικά καταξιωμένες μορφές λόγου, όπως απαγγελίες, θεατρικές παραστάσεις, ομιλίες χαρισματικών ομιλητών κτλ. επικοινωνίας.

- Εξοικείωση με διαφορετικά είδη προφορικού λόγου: οδηγία, ανακοίνωση,

- Συνέντευξη , διαφήμιση κτλ. Διατύπωση εμπειρικού ορισμού.

- Περιγραφή / αξιολόγηση προσώπου ή κατάστασης, για την οποία έγινε λόγος σε κείμενο, που άκουσε π.χ. σε θεατρική παράσταση κτλ.

- Αφήγηση με σχετική συνοχή των διαφόρων φάσεων μιας ιστορίας, ενός μύθου, ενός γεγονότος, ενός σχεδίου δράσης.

- Αφήγηση ενώπιον ακροατηρίου.

- Περίληψη ιστορίας, ομιλίας που άκουσε.

- Ανακοίνωση στην τάξη προσωπικών εμπειριών, συναισθημάτων, σκέψεων, επιθυμιών, σχεδίων, προγραμμάτων, του νοήματος ενός κειμένου, των αποτελεσμάτων μιας ομαδικής εργασίας κτλ.

- Χαιρετισμοί , ευχές, συστάσεις,συγχαρητήρια κτλ. (τηλεφωνεί,παίρνει το λόγο, παίρνει

συνέντευξη, συνοδεύει τα λόγιατου με την κατάλληλη στάση τουσώματος, την κατάλληλη έκφραση προσώπου και χειρονομίες  ,λαμβάνοντας υπόψη το βαθμό οικειότητας που έχει με το συνομιλητή).

- Διάκριση του πραγματικού από το εξωπραγματικό, του γεγονότος από το σχόλιο και τη γνώμη, των αντικειμενικών δεδομένων από τη διαφήμιση και την προπαγάνδα.

- Με λόγο σκόπιμο και κατάλληλο ο μαθητής αναλαμβάνει να φέρει αποτέλεσμα:

   ζητώντας το α΄ από τον Χ,

   ζητώντας πληροφορίες από τον Χ για το α΄,

   πείθοντας τον Χ για το α΄,

   περιγράφοντας αντικειμενικά το α΄ επεισόδιο και επιχειρηματολογώντας υπέρ ή

κατά του Χ, κτλ.

   Χρήση ειδικής ορολογίας για τη διάκριση και περιγραφή φαινομένων, διαδικασιών κτλ.

- Διασάφηση των ειδικών επιστημονικών εννοιών που εισάγονται σε κάθε μάθημα

(Φυσική, Γεωγραφία, κ.τ.ό.) με συστηματική άσκηση στη χρήση τους εν κειμένω.

- Επισκέψεις σε χώρους ακροάσεων. Εισαγωγή στην κριτική ακρόαση.

1 Επίπεδο ύφους και επίπεδο λόγου. Κάθε ομιλητής προσαρμόζει το λόγο του στο βαθμό

(επίπεδο) επισημότητας της περίστασης, ανάλογα με τη σχέση του με το συνομιλητή, τις

προθέσεις του, το θέμα κτλ..

Συνολικός χρόνος διδασκαλίας γλώσσας και λογοτεχνίας:

Ε΄ Τάξη: 210 ώρες περίπου

Στ΄ Τάξη 210 ώρες περίπου