Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ
Μερικοί «χρυσοί» κανόνες

Για τη Διδακτική έχουν ειπωθεί και έχουν γραφεί πάρα πολλά. Σίγουρα είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση για τη μάθηση, αλλά και τη διαμόρφωση της όλης προσωπικότητας του μαθητή. Φυσικά η μάθηση είναι μια πιο σύνθετη διαδικασία από τη διδακτική και επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες. (Οικογένεια, κοινωνικό περιβάλλον, οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον κλπ).

Κυρίαρχος της Διδακτικής Πράξης είναι ο δάσκαλος. Από αυτόν εξαρτώνται πάρα πολλά. Εμείς θα επισημάνουμε μερικά πολύ βασικά πράγματα που σχετίζονται με τη διδασκαλία στο Δημοτικό Σχολείο. Είναι σκέψεις και επισημάνσεις, προϊόν εμπειριών 35 περίπου χρόνων στην εκπ/ση. Θα πρέπει, μαζί με τα άλλα στοιχεία της διδασκαλίας, να προσέξουμε και τα εξής:

1. Να είμαστε ήρεμοι και ευδιάθετοι μέσα στην τάξη. Μερικές φορές είναι δύσκολο αυτό. Πρέπει όμως να το κάνουμε. Έχει αποδειχθεί επιστημονικά πως η ψυχολογική διάθεση επηρεάζει την όλη διαδικασία της μάθησης.

2. Το χιούμορ είναι άλλο βασικό στοιχείο που πρέπει να διακρίνει το δάσκαλο. Ο μαθητής αισθάνεται πιο άνετα, πιο κοντά και πιο φιλικά προς το δάσκαλο. Το χιούμορ δημιουργεί μια δημιουργική ατμόσφαιρα πάντα.

3. Η αισθητική του χώρου . Μια αίθουσα «άτσαλη» χωρίς αισθητική, χωρίς καθαριότητα, χωρίς έργα τέχνης, χάρτες, εργασίες παιδιών κλπ. δεν βοηθάει το έργο της διδασκαλίας και φυσικά δεν βοηθάει καθόλου στο να αποκτήσουν τα παιδιά αισθητική συνείδηση, γούστο, σχέσεις με την αρμονία και την ομορφιά.

4. Η τοποθέτηση των θρανίων είναι κι αυτό ένα σημαντικό θέμα. Ζούμε στην εποχή των ομαδοσυνεργατικών μεθόδων διδασκαλίας. Η κάθετη προς την έδρα του δασκάλου τοποθέτηση των θρανίων και με το δάσκαλο πάνω στην έδρα να μονολογεί είναι πολύ άσχημο σκηνικό που πρέπει να αποφεύγουμε. Τα θρανία τοποθετούνται σε ομάδες (τετράγωνα ή κυκλικά) και ο δάσκαλος δίπλα στους μαθητές, συζητητής, βοηθός, φίλος, συνεργάτης.

5. Ο δάσκαλος μπαίνει στην τάξη προετοιμασμένος. Έχει πληροφορίες πέρα από τα σχολικά εγχειρίδια. Έχει έτοιμα τα εποπτικά μέσα και ακολουθεί το χρονοδιάγραμμα του μαθήματος.

6. Ο δάσκαλος έχει πλήρη επίγνωση των στόχων και σκοπών της διδασκαλίας.

7. Δεν κάνει ποτέ τη διδασκαλία μονόλογο και μάλιστα από καθ’ έδρας. Το μάθημα γίνεται με συζήτηση, με ερωτήσεις (αμφίδρομες). Την επόμενη μέρα δεν σηκώνει συγκεκριμένους μαθητές «να πούνε το μάθημα» ή να παπαγαλίσουν τα της προηγουμένης. Κι εδώ η συζήτηση φανερώνει ποιος κατανόησε το μάθημα και ποιος έχει δυσκολίες.

8. Δεν «κολλάμε» αποκλειστικά στο θέμα του μαθήματος της συγκεκριμένης μέρας και ώρας. Καμιά πληροφορία ή γνώση δεν είναι απομονωμένη. Αν μιλήσουμε για το έλατο, πρέπει να αναφέρουμε το δάσος ή και τα Χριστούγεννα {διαθεματικότητα).

9. Δεν μαθαίνουμε μόνο την ακοή (παπαγαλισμός). Μαθαίνουμε και με τις άλλες αισθήσεις. (εποπτικά μέσα, παρατήρηση, επεξεργασία κλπ). Μαθαίνουμε με τα χέρια (δημιουργία) κλπ.

10. Προσέχουμε περισσότερο τα παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες και επεμβαίνουμε διακριτικά.

11. Σε καμία περίπτωση δεν γράφουμε στον πίνακα κανόνες γραμματικής, αριθμητικής κλπ. Ιδιαίτερα στις μικρές τάξεις το ζητούμενο είναι να εξάγουν τον κανόνα οι ίδιοι οι μαθητές. Μας ενδιαφέρει περισσότερο η δημιουργία μηχανισμών μάθησης παρά ο άγονος παπαγαλισμός. Πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα το θέμα αυτό.

12. Οι ασκήσεις τόσο για τη συγκεκριμένη ώρα του μαθήματος όσο και για το σπίτι πρέπει να είναι λίγες, προσεκτικά επιλεγμένες και κατανοητές. Για το σπίτι δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 1 ή 2 το πολύ οι ασκήσεις αριθμητικής.. Στα Ελληνικά δίνουμε μερικές σειρές –το πολύ δέκα- για ανάγνωση, την ορθογραφία και τις λέξεις για την καρτέλα για κατανόηση. («Πυξίδα» πάντοτε το «ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟ»). Για κανένα άλλο μάθημα δεν δίνουμε ασκήσεις για το σπίτι.

13. Κάπου κάπου αναθέτουμε στα παιδιά μικρές εργασίες και έρευνες.

14. Πρέπει να έχουμε επίγνωση πως οι μαθητές του Δημ. Σχολείου δεν είναι δυνατόν να τα μάθουν όλα και μάλιστα σε ελάχιστο χρόνο. Τα μαθησιακά αντικείμενα επαναλαμβάνονται στο Γυμνάσιο όσο και στο Λύκειο.

15. Πρέπει να γνωρίζουμε πως οι μαθητές δεν είναι όλοι καλοί, άριστοι ή κακοί. Δεν μπορούμε να παραβιάζουμε τους νόμους της φύσης. Αντιμετωπίζουμε τον κάθε μαθητή με υπομονή, καλοσύνη και κατανόηση.

16. Φροντίζουμε να γνωρίζουμε τα προβλήματα κάθε μαθητή. Η συνεργασία με τους γονείς στο θέμα αυτό είναι απαραίτητη.

17. Δεν βγάζουμε έξω από την τάξη μαθητή «επειδή μας ενοχλεί». Το θέμα, συν τοις άλλοις, έχει και ποινικές συνέπειες.

18. Ο δάσκαλος μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε μέθοδο διδασκαλίας. Αρκεί να ακολουθήσει τους σύγχρονους κανόνες της Διδακ6τικής και τις παραπάνω σκέψεις – προτάσεις. (Που είναι διεθνώς και επιστημονικώς παραδεκτές).

19. Να έχουμε πάντα υπόψη πως ο δάσκαλος, το σχολείο, το εκπ/κό σύστημα κλπ. υπάρχουν μόνο για το μαθητή. Για τη σωστή μόρφωσή του, την όσο καλύτερη διαπαιδαγώγησή του και την προκοπή του. Το ζητούμενο και το κέντρο ενδιαφέροντος είναι ο μαθητής. Τίποτα άλλο.

20. Συνεργαζόμαστε στενά με τους γονείς.

21. Οι σχέσεις μας με το Δ/ντή του Σχολείου και τους άλλους συναδέλφους είναι πάντα άριστες.

22. Να έχουμε πάντα υπόψη πως ο δάσκαλος είναι επιστήμονας.

Νίκος Καραΐσκος ,1991

(Δημοσίευμα σε περιοδικό)

ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ